HISTORIA MIEJSCOWOŚCI I ZESPOŁU

DWORSKO-PARKOWEGO W DĄBROWIE

Dzisiejsza miejscowość o nazwie Dąbrowa leżąca w województwie mazowieckim, powiecie siedleckim i gminie Przesmyki do lat 30. XX wieku nazywała się Duplewice. Fakt zmiany nazwy został odnotowany w Obwieszczeniu Ministra Spraw Wewnętrznych Felicjana Sławoja Składkowskiego z dnia 17 października 1930 roku. Inicjatorem zmiany nazwy był nauczyciel Jan Dąbrowski.

Źródłosłów pierwszej nazwy ma swoje wytłumaczenie w znaczeniu słowa „du” w języku praindoeuropejskim. Oznacza ono coś podwójnego. Do tej pory mieszkańcy dzielą ją na „Małą wieś” (część północna) i „Dużą wieś” (cześć południowa, od strony wsi Kaliski).

Nazwa Duplewice pojawia się w znanych dotychczas dokumentach pisanych od XV wieku. Wieś należała wówczas do rodziny Grotów herbu Rawicz. Ich protoplastą był rycerz o imieniu Grot wzmiankowany w 1452 roku, o którym wiadomo, że był właścicielem pobliskiego majątku Tokary i sprawował urząd wojskiego drohickiego. Po nim dziedziczyła wdowa Anna oraz ich syn – Leonard (1475 r.).

Kolejna wzmianka pochodzi z 1570 roku gdy nazwa wsi pojawia się w lustracji nowo utworzonego województwa podlaskiego po włączeniu tego obszaru do Korony. Z tego dokumentu dowiadujemy się że ówczesnymi właścicielami wsi byli Jan i Stanisław Grotowie, synowie Bartłomieja Grota – wojskiego mielnickiego, chorążego drohickiego i mielnickiego oraz Anny z Raczków.

Dwa ostatnie wieki pierwszej Rzeczypospolitej na temat historii Duplewic nie zostały jeszcze przebadane i opracowane. Znacznie więcej wiadomości o Duplewicach pochodzi z XIX wieku i dotyczą one konkretnie założenia dworskiego. Wiadomo, że dwór został wzniesiony dla rodziny Dobrzyńskich w 1850 roku. Był to klasycystyczny parterowy, murowany obiekt pokryty czterospadowym dachem. Na osi posiadał portyk wgłębny z dwiema kolumnami toskańskimi. Obok, dwa lata później (1852 r.) wzniesiono także murowaną, parterową oficynę nakrytą również czterospadowym dachem z wejściową wnęką ujętą parą półkolumn.

W 2 połowie XIX w. Duplewice należały do dóbr łysowskich. Ich właścicielami byli Jakub Dobrzyński i jego żona Rozalia z Kłopotowskich. W 1890 roku w sąsiednim dworze w Łysowie jako guwerner pracował Stefan Żeromski (1864-1925) – późniejszy wybitny pisarz polski. Do 1909 roku majątkiem zarządzali Dobrzyńscy

czarno-białe zdjęcie mążczyzny
czarno-białe zdjęcie kobiety

Jakub Dobrzyński
Fotografia z archiwum rodzinnego
Radosława Wiszniowskiego

Rozalia z Kłopotowskich Dobrzyńska
Fotografia z archiwum rodzinnego
Radosława Wiszniowskiego

W  1911 roku Duplewice nabyli Ignacy Fonberg z żoną Zofią z Łuniewskich. Za ich czasów majątek liczył 400 ha gruntów ornych i 100 ha lasów. Uprawiano pszenicę, żyto i rzepak. Była tam również stajnia dla 20 koni. Z czasem w majątku pojawił się traktor i młockarnia napędzana lokomobilą. W czasie, gdy Polska odzyskała niepodległość dwór oświetlano energią elektryczną z siłowni wiatrowej. W okresie międzywojennym hodowano krowy mleczne rasy holenderskiej a staw przy dworze zarybiono. Był też duży sad owocowy z drzewami jabłoni, grusz, wiśni i czereśni oraz krzewami owocowymi oraz warzywnik.

Podczas II wojny światowej dwór stał się ostoją dla ukrywających się żołnierzy AK. Zaopatrywał on w żywność oddziały partyzanckie działające w okolicy. W 1944 roku NKWD aresztowało Ignacego Fonberga i przez półtora roku przetrzymywano go w siedleckim więzieniu. Był on ostatnim właścicielem dworu. Majątek rozparcelowano, a rodzina musiała opuścić Dąbrowę. Od 1945 roku w obiektach mieściły się szkoła i przedszkole. Od 1994 roku stanowiły mienie skomunalizowane gminy Przesmyki.

W 2011 roku, gmina przekazała zespół dworsko-parkowy województwu mazowieckiemu z przeznaczeniem na cele statutowe Muzeum Regionalnemu w Siedlcach. Od 2011 roku obiekt był remontowany i przygotowywany do nowej funkcji. Równolegle trwały prace porządkowe na terenie parku. Po zakończeniu rewaloryzacji cały kompleks udostępniony został zwiedzającym.