Eksponat tygodnia – komplet śniadaniowy z tacą, I poł. XX w.
Prezentujemy Państwu platerowany, pięcioelementowy komplet śniadaniowy z tacą wykonany w I poł. XX w. na terenie Europy Zachodniej. Znajduje się on w pokoju stołowym na ekspozycji stałej.
Opisywany komplet składa się z: dzbanka do kawy, imbryka do herbaty, dzbanuszka mlecznika, cukiernicy oraz tacy z uchwytami. Naczynia mają okrągłą stopę. Ich korpusy są u dołu półkoliste, natomiast u góry przewężają się uskokowo. Dzbanek, imbryk oraz dwuuszna cukiernica posiadają pokrywki. W dwóch pierwszych elementach zestawu umieszczono je na zawiasach. Prostokątna taca wchodząca w skład kompletu ma dwa uchwyty umieszczone na krótszych krawędziach. Jej lustro jest gładkie, a krawędzie fazowane i dekorowane.
Zwyczaj picia kawy i herbaty upowszechnił się w latach dwudziestych XIX w., oba napoje były już znane jednak wcześniej.
Dzień w ziemiańskim dworze rozpoczynał się często od tzw. podśniadania, podawano wówczas domownikom kawę. Bardzo rzadko miało to miejsce w pokoju stołowym, najczęściej służba roznosiła ją po pokojach w zależności od pory wstawania poszczególnych mieszkańców dworu. Do kawy dodawano śmietankę, często zapiekaną w piecu w przeznaczonych do tego kamionkowych naczyniach.
Herbatę wprowadził na swój dwór król Stanisław August Poniatowski, następnie była ona serwowana na warszawskich salonach. W dworach ziemiańskich herbatę traktowano jako lekarstwo, kupowano jej niewiele i przechowywano w apteczce. Uważano, że jest skuteczna na bóle głowy.
Anna Leśniczuk
Fotografie: Piotr A. Czyż
Literatura:
Elżbieta Kowecka, „W salonie i w kuchni. Opowieść o kulturze materialnej pałaców i dworów polskich w XIX w.”, Poznań 2008.