Eksponat tygodnia – zestaw sztućców na 12 osób, pocz. XX w.

Prezentujemy Państwu dzisiaj zestaw sztućców znajdujący się w pokoju stołowym, na ekspozycji stałej. Zostały one wykonane przez warszawską Fabrykę Wyrobów Srebrnych i Platerowanych Józef Fraget.
Termin sztućce pochodzi z języka niemieckiego od słowa „Stütze” oznaczającego wspornik lub podpórkę. Do połowy XVI w. nie stanowiły one całości w dzisiejszym rozumieniu tego słowa. Pod koniec XVIII w. na ziemiach polskich nazwą sztućce określano komplet składający się tylko z łyżki i widelca. Posiadanie w domu zastawy stołowej było wyznacznikiem zamożności oraz prestiżu.
Opisywany komplet prezentuje fason stylowy romański, posiada bogatą dekorację naturalistyczną. Został wykonany z srebrzonego metalu oraz stali nierdzewnej (ostrza), składa się z 48 elementów: 12 łyżek (dł. 21 cm), 12 widelców (dł. 18,5 cm), 12 noży (dł. 21,5 cm) oraz 12 łyżeczek do herbaty (dł. 14,5 cm). Zakończenia ostrza noży mają popularny na początku XX w. zaokrąglony kształt zwany „francuskim”. Nazwa powstała w 1669 roku, wówczas król Francji Ludwik XIV zabronił używania przy stole noży mających ostre zakończenia, ponieważ uznał je za niebezpieczne dla współbiesiadników.
Na spodniej stronie każdego ze sztućców widoczne jest puncowanie „FRAGET BM PLAQUE”. Ostrza noży zostały wykonane nieco później przez firmę GERLACH i osadzone na trzonkach fragetowskich.

Anna Leśniczuk

Literatura:
Paprocka J., „Srebra i platery firmy Józef Fraget”, Warszawa 1992.
https://www.wilanow-palac.pl/historia_ewolucji_sztuccow.html [dostęp 29.09.2020]