Eksponat tygodnia – półmisek do szparagów – Muzeum Ziemiaństwa w Dąbrowie

Eksponat tygodnia – półmisek do szparagów z wkładem, 4 ćw. XIX w.

Przedstawiamy Państwu półmisek do szparagów z wkładem znajdujący się w pokoju stołowym, na ekspozycji stałej. Jest on depozytem pochodzącym ze zbiorów Muzeum Warszawy.
Naczynie wraz z wkładem zostało wykonane z fajansu w fabryce Villeroy & Boch pod koniec XIX w. Ma 8,5 cm wysokości, 22 cm szerokości i 35,3 cm długości. Składa się z dwóch części: zdobionego półmiska i wkładu z motywem szparagów.
XVII i XVIII – wieczne książki kucharskie zawierają przepisy wykorzystujące te warzywo. Na stoły podawano m. in.: kapłony ze szparagami, zupę ze szparagami i zielonym groszkiem, szparagi polane oliwą z octem i pieprzem.
Lucyna Ćwierczakiewiczowa w swoich przepisach pisała, że są one obok kalafiorów jednymi z najszlachetniejszych jarzyn.
Wyróżnia się trzy odmiany opisywanych warzyw: białe, zielone i fioletowe. Pierwsze dwie pochodzą z tej samej rośliny, różnica w barwie wynika ze stopnia nasłonecznienia. Białe rosną w usypanych kopcach pod ziemią, gdzie nie dociera światło, natomiast zielone nad powierzchnią gruntu. Różnią się też smakiem, białe są łagodne i delikatne, a zielone bardziej wyraziste i ostre. Fioletowe uprawia się ze specjalnej odmiany tej rośliny, jada się je głównie we Francji.
Na ziemiach polskich szparagi były uprawiane już w XVII w., jednak jadali je głównie arystokraci. W XIX i XX w. w wielu majątkach ziemiańskich (głównie w Wielkopolsce) znajdowały się szparagarnie, najczęściej lokowano je w pobliżu kortów tenisowych, ponieważ przeznaczano pod nie najsłabszą ziemię. Po likwidacji uprawy szparagów przez wiele lat nie zasadzano ich w tym samym miejscu, ponieważ wyjałowiona ziemia powinna odpoczywać nawet przez 30 lat.

Anna Leśniczuk
Fotografie: Piotr A. Czyż