Eksponat tygodnia – eklektyczny zegar kominkowy z malarzem i miniaturą portretową, 3 ćw. XIX w.

Eksponatem, który chcielibyśmy Państwu dzisiaj zaprezentować jest zegar kominkowy znajdujący się w salonie, na ekspozycji stałej.
Zegary kominkowe pojawiły się we Francji w latach 50. XVIII w. Poza wskazywaniem czasu pełniły funkcję dekoracyjną, ustawiano je na gzymsie kominka.
Obiekt znajdujący się w naszych zbiorach ma 28 cm wysokości, wykonano go ze stopu metali, a następnie pozłocono.
Na bogato zdobionej podstawie, obok tarczy zegara znajduje się niewielka figura przedstawiająca postać malarza. W dłoni ma najprawdopodobniej blejtram (krosno malarskie), lewą ręką opiera się o zegar, natomiast u jego stóp widzimy skrzynię z przyborami do malowania.
Nad tarczą czasomierza umieszczona jest miniatura portretowa wykonana na porcelanie przedstawiająca kobietę.
Zegar sygnowany jest: DUMOULINNEEUF/ a H. MOLLE/PARIS/3268/55 (mechanizm) i 3162 (obudowa).
Z zegarami wiąże się wiele ciekawych historii, jedną z nich przytacza Elżbieta Kowecka. Otóż leciwy już książę Eustachy Sanguszko (1768-1844) ze Sławuty (obecnie na Ukrainie) był często głodny przed porą obiadu. Miał w zwyczaju cicho przechodzić do jadalni, przesuwać wskazówki zegara do przodu, a następnie podnosił larum, że obiad się spóźnia. Z tego też powodu kucharz codziennie przygotowywał odpowiednio wcześniej potrawy, a domownicy byli zawsze gotowi, aby nie „uchybić rzekomym spóźnieniem”.

Anna Leśniczuk, fot. Piotr A. Czyż

Literatura:
E. Kowecka, „W salonie i w kuchni. Opowieść o kulturze materialnej pałaców dworów polskich w XIX w.”, Poznań 2008, s. 179.