Eksponat tygodnia – radio lampowe „Stern & Stern”

Prezentujemy Państwu radio wykonane w latach 30. XX w. przez szwedzką firmę „Stern & Stern”. Znajduje się ono w pokoju pana domu, na ekspozycji stałej.

Pracę nad pierwszym odbiornikiem radiowym prowadzili równolegle G. Marconi oraz A. Popow, lecz to Włoch uznawany jest za twórcę radioodbiornika. W 1895 r. G. Marconi przesłał falami radiowymi telegram, a rok później uzyskał patent na transmisję impulsów elektrycznych. Stało się to zarzewiem konfliktu pomiędzy nim a N. Teslą, który skonstruował cewkę wysokonapięciową wykorzystaną przez jego rywala. Obaj panowie procesowali się długie lata przed sądem o to, czyj wynalazek był pierwszy.

12 grudnia 1901 r. Marconi przesłał po raz pierwszy sygnał radiowy przez Ocean Atlantycki.

Pierwsze odbiorniki iskrowe pracowały na falach tłumionych, przesyłano nimi informacje za pomocą alfabetu Morse’a. Z czasem zaczęto przeprowadzać próby połączeń przy wykorzystaniu fal ciągłych. Do ich generowania używano łuku elektrycznego i prądnic o dużej częstotliwości. Połączenia na takich urządzeniach były nawiązywane głównie na falach długich i średnich.

Następnym etapem rozwoju radia były odbiorniki detektorowe, które były dosyć nieporęczne, wymagały słuchawek i bardzo długiej anteny na drucie. W latach 20. XX w. pojawiły się pierwsze radia lampowe. W celu wzmocnienia sygnału stosowano w nich lampy elektronowe. Ten wynalazek umożliwiał wykorzystanie fal krótkich i ultrakrótkich.

Pierwsze regularne nadawanie programów radiowych rozpoczęło się w 1920 r. w Stanach Zjednoczonych. Dwa lata później powstała brytyjska stacja radiowa BBC. Natomiast pierwszą w Polsce audycję nadano 1 lutego 1925 r., a Polskie Radio zaczęło regularnie nadawać 18 kwietnia 1926 r.

Prezentowany obiekt jest radiem lampowym, które posiada drewnianą obudowę o wymiarach: 42x26x38 cm. Za prostokątnymi otworami w przedniej ściance urządzenia ukryty jest głośnik. Dla zabezpieczenia przed kurzem został pokryty materiałem. Poniżej znajduje się szyba skali UKF. Na niej umieszczony jest napis wskazujący producenta „Stern & Stern Stockholm” oraz zakres fal. Po dwóch stronach szyby umiejscowione są pokrętła (dwa z prawej i dwa z lewej). Służą one do regulacji natężenia dźwięku oraz częstotliwości. Odbiornik posiada długą (ok. 3 m) antenę w kształcie sprężyny. Radio działa, możliwe jest jego uruchomienie.

Anna Leśniczuk

Fotografie: Piotr A. Czyż, Anna Leśniczuk

Literatura:

„Antyki. Poradnik kolekcjonera”, T. Żylski (red.), J. Hübner – Wojciechowska (tłumaczenie), Warszawa 2010.

https://www.polskieradio.pl/…/1085552,Guglielmo-Marconi… [dostęp 12.01.2021]

https://www.polskieradio.pl/…/2262237,Magia-radia… [dostęp 12.01.2021]

httpwww_itl_waw_plczasopismatiti20033-420.pdf [dostęp 12.01.2021]