Eksponat tygodnia – szufelka i szczoteczka do zmiatania okruchów chleba ze stołu, pocz. XX w.

Prezentujemy dzisiaj Państwu szufelkę i szczoteczkę do zmiatania okruchów chleba ze stołu. Znajdują się one w pokoju stołowym, na ekspozycji stałej.
Szacunek do chleba był bardzo głęboko zakorzeniony w polskiej kulturze i tradycji. Zygmunt Gloger pisał: „Siadając do posiłku, zawsze Polacy zdejmują nakrycie z głowy, a gdy kęs chleba upadnie na ziemię, podnosząc go całują jakby dla przeproszenia za zniewagę”. Podobnie o tym stosunku Polaków można przeczytać w utworze Cypriana Kamila Norwida Moja piosnka (II):
„Do kraju tego, gdzie kruszynę chleba
Podnoszą z ziemi przez uszanowanie
Dla darów Nieba…
Tęskno mi, Panie…”
Taką wagę przykładano również do okruchów, które pozostawały na stole po obiedzie. Do ich zebrania używano zakrzywionej szczotki oraz niewielkiej szufelki, dopiero po tej czynności podawano biesiadnikom wety (słodki deser).
Prezentowane obiekty były przedmiotami codziennego użytku, jednak nie każdy mógł sobie pozwolić na ich zakup (znaczny koszt).
Szufelka znajdująca się w zbiorach muzeum została posrebrzona. Ma ozdobny kołnierz o falistej linii zakończony półwałkiem i ozdobną rączką. Dołączona jest do niej szczoteczka o lekko zakrzywionym kształcie, która została wykonana z drewna oraz włosia.

Anna Leśniczuk
Fotografia: Piotr A. Czyż

Literatura:
Z. Gloger, „Encyklopedia staropolska ilustrowana. T. 1 , [A – D]”, Warszawa 1985.
Karolina Nakwaska z Potockich, „Dwór wiejski : dzieło poświęcone gospodyniom polskim, przydatne i osobom w mieście mieszkającym przerobione z fr. pani Aglaë Adanson wielu dodatkami i zupełnem zastósowaniem do naszych obyczajów i potrzeb”. T. 1, Poznań 1843.