Eksponat tygodnia – stoliki do robótek – niciaki, XIX w.

Przedstawiamy Państwu trzy stoliki do robótek tzw. niciaki znajdujące się w pokoju pani oraz salonie, na ekspozycji stałej. Jeden z nich pochodzi z naszych zbiorów, a dwa pozostałe z Muzeum Regionalnego w Siedlcach.
Niewielkie meble tego typu były bardzo często obecne w dworach, mieściły przedmioty niezbędne do robótek ręcznych. Do obowiązków kobiecych należała dbałość o ubiór własny oraz domowników, ponadto zaopatrzenie domu w bieliznę pościelową oraz stołową. Karolina Nakwaska pisała: „Powołaniem płci naszej jest ręczna praca […] Przedewszystkiem więc zatrudniajmy się czynnościami właściwemi stanowi naszemu, a resztę chwil z przyjemnością oddamy umiejętnościom i talentom.”
Wolny czas kobiety wypełniały robótkami ręcznymi, ponieważ nie wypadało siedzieć bez zajęcia. O ile nie były one przymuszone sytuacją materialną do szycia własnej odzieży, robiły to dla przyjemności lub w celach dobroczynnych.
Pani domu zajmowała się naprawianiem odzieży i szyciem bielizny zazwyczaj w godzinach porannych w sypialni lub garderobie. W salonie jedynie haftowała oraz wyszywała na kanwie. Przy tych zajęciach przydatne były stoliki, które mieściły wewnątrz potrzebne do szycia narzędzia i materiały.
Eksponat pochodzący z naszych zbiorów ma wysokość 59 cm. Jego korpus został osadzony na czterech toczonych nogach. Mebel posiada uchylny, intarsjowany blat o szerokości 49 cm i głębokości 42 cm. Pod nim znajdują się schowek na przybory do szycia oraz szuflada zamykane na klucz.
Obiekt należał do wyposażenia dworu w Przytocznie (gm. Jeziorzany, pow. lubartowski) należącego do rodziny Kuszell.
Drugi stolik do robótek wykonany około 1880 r. ma wysokość 77 cm oraz toczone podpory złączone na dole tralką zakończone esowatymi dwójnogami. Na nich umieszczony jest korpus z uchylnym, fornirowanym blatem o szerokości 52,5 cm oraz głębokości 43,5 cm. Pod nim kryją się dwie wysuwane, zamykane na klucz szuflady, jedna z nich (górna) ma przegródki i pluszową poduszeczkę na igły. Przy zamkach od kluczy są mosiężne okucia.
Trzeci niciak to mebel w typie „Ludwik Filip” z końca XIX w. Jego wysokość to 75 cm. Na czterech kabriolowych nogach znajduje się korpus z fornirowanym blatem o szerokości 63 cm i głębokości 48 cm. Kryje on dwie szuflady jedna nad drugą przeznaczone do przechowywania drobiazgów niezbędnych podczas szycia. Pierwsza z nich ma w środku przegródki i jest zamykana na klucz (szyldzik wykonano z białej kości), druga cofnięta zwęża się ku dołowi.

Anna Leśniczuk
Fotografie: Piotr A. Czyż

Literatura:
E. Kowecka, „W salonie i w kuchni. Opowieść o kulturze materialnej pałaców dworów polskich w XIX w.”, Poznań 2008.
Karolina Nakwaska z Potockich, „Dwór wiejski : dzieło poświęcone gospodyniom polskim, przydatne i osobom w mieście mieszkającym przerobione z fr. pani Aglaë Adanson wielu dodatkami i zupełnem zastósowaniem do naszych obyczajów i potrzeb”. T. 1, Poznań 1843.